Sputnik" kabi asl sohibi yashirilmaydigan axborot manbalari mavjud. Internetda va efirda Rossiya OAVlari bemalol faoliyat yurityapti. Biroq ularning samarasi kutilgan darajada boʻlmagani bois, Moskva endi boltaning sopini oʻzidan chiqarishga – mahalliyOAV niqobida namoyon boʻlib, qoʻy terisini yopingan boʻri kabi maydonga tushmoqchi shekili. Kezi kelganda aytish joiz, Rossiya hatto boltaning sopini oʻzidan chiqarishni ham qoyil qilmaydi – bunga Moskvaning buyuk davlatchilik va millatchilik shovinizmi, boshqalarga bepisand munosabati xalaqit beryapti. Chunki hozircha axborotlar rus tilida berilmoqda. "Mening targʻibotim sirtmogʻiga ilinishing uchun avval rus tilini ӯrgan", deyishyapti, goʻye. Bu xuddi osishga hukm qilingan odamga "arqonni oʻzing sotib ol", deyish bilan barobar.

Nima bӯlganda ham, “Nomad TV” orqali Moskva oʻz mediakontentini “mahalliylashtirish”ga urinmoqda. Yana bir qiziq jihat – Nomad TV telekanali 2025 yil 30 noyabrdagi Qirgʻiziston parlament saylovlari oldidan ishga tushdi – aynan shunday vaqt tanlangani ham tasodifiy emas. Mahalliy jurnalistlar ishtirokida qirgʻizcha va ruscha efirga uzatilishi – mazkur telekanalning “ӯzimizniki” deya qabul qilinishiga xizmat qilishi mumkin. Qisqasi, ushbu OAVga – Rossiyaning media-taʼsir strategiyasini qayta qurish va uni mintaqaviy shaklga oʻtkazish usuli deya qarash xato bӯlmaydi.

Bundanam qizigʻi, ochilganiga hech qancha boʻlmay, ushbu telekanal Rossiya prezidenti Vladimir Putindan toʻgʻridan-toʻgʻri intervyu olishga ham “erishdi”.

Xavotirlar va oqibatlar

Nomad TVga katta mablagʻ va imkoniyat berilayotgani, Moskvaning bu loyihadan umidi katta ekanini, faqat shu qadam va faqat Qirgʻiziston bilan cheklanib qolmasligini anglatadi. Uning raqobatda ustun chiqishi va mahalliy, moliyaviy imkoniyati kam OAVlarning "bozorini kasod" qilishi aniq. Natijada mintaqada axborot mustaqilligi susayadi. Media-plyuralizm kuchsizlanadi. Kanal propagandaga yoʻnalgan va bir tomonlama, yaʼni noxolis va chalgʻituvchi axborot manbai boʻlishi mumkin.

Dengizda bir parazit mavjudot yashaydi. U baliqning jabrasi orqali kirib olib, baliq tilini qon bilan taʼminlovchi tomirlarga ulanadi va ozuqalarni soʻra boshlaydi. Oziqsiz qolgan baliq tili qurib tushib ketadi. Haligi parazit esa til oʻrnini egallaydi. Bugun “Nomad TV” ana shu parazit kabi tilimizni – OAVlarimizni yulib olib, oʻrnini egallamokchidek tuyulmoqda. Bizni baliqdek indamaydi deb oʻylayapti, shekilli.

Qolaversa, “Nomad TV” kabi loyihalar mahalliy ijtimoiy fikrga, pirovardida esa saylov jarayonlariga taʼsirni kuchaytiradi. Uning efiri siyosiy kayfiyatlarni boshqarish uchun qoʻllanilishi mumkin. Demakki, Moskva mahalliy elita va boshqaruvni ӯziga moyil shaxslarga almashtirish imkoniyatini qoʻlga kiritadi.

Yana gap kelganida aytish joiz, S5+1 voqealaridan jazavaga tushgan bir rus "siyosatchisi" Rossiyaning Pravda.ru nashriga bergan intervyusida "MO davlatlari elitasi Gʻarb bilan yaqinlashib, Rossiyaga va oʻz xalqlariga xiyonat qildi. Biz bu davlatlarning xoin rahbarlarini vatanparvar shaxslar bilan almashtiramiz. Avval xalqqa haqiqatni tushuntiramiz... Ukraina urushida qatnashgan MO fuqarolari oʻz yurtlariga qaytib borishadi va bizga yordam berishadi", deya aljiragan edi. Rossiyada hozir pashsha ham Kremldan ruxsat soʻrab uchishini hisobga olsak, bu shunchaki aljirash emas, balki bizni kutib turgan dahshatli rejalarga ishora va tahdid boʻlishi mumkin.

“Nomad TV” kabi media loyihalar ish koʻlami kengaysa, alal-oqibat Rossiyaga siyosiy-madaniy qaramlik kuchayadi. Axborot oqimi Rossiyaga maqbul tushuncha va yoʻnalishlarni shakllantiradi.

Xulosa

Gapning indallosini aytganda, “Nomad TV” – oddiy telekanal emas. Uning boshqaruvi, kadrlar siyosati, moliyaviy manbalari va efir yoʻnalishi Rossiya geosiyosiy manfaatlariga mos keladi. Bu Qirgʻiziston va umuman Markaziy Osiyo axborot xavfsizligiga jiddiy tahdid solishi mumkin.

Mavjud maʼlumotlarni tahlil qilish “Nomad TV” Rossiyaning "yumshoq kuch" siyosatini kuchaytirishga qaratilgan mexanizm ekanini koʻrsatadi. Katta ehtimol bilan, yaqin istiqbolda “Nomad TV”ning mintaqaga taʼsiri ortadi, MOning qolgan davlatlarida ham oʻxshash loyihalar ish boshlaydi. Bu loyihalar ijtimoiy fikrga taʼsir etuvchi kuchli media-quvvatga aylanadi, saylov jarayonida muhim rol oʻynaydi. Hatto ehtimoliy davlat toʻntarishlari uchun zamin hozirlashi mumkin.

...Bugungi kunlarimiz xuddi Rossiyaning Qoʻqon xonligini istilo qilishni boshlagan kunlarni eslatadi. Oʻshanda Qoʻqon xoniga "Oʻris lashkari Oqmachitni olibdi", deya xabar keltirishsa, xon beparvolarcha "Uzoqdagi bir joy ekan, vahimaga hojat yӯq" qabilida javob bergan ekan.

Bugun Oqmachit ӯrnida Qirgʻistondagi “Nomad TV” turibdi.

Abulfayz Sayidasqarov

Nomad TV

Nomad TV: Qirgʻizistonda ochilgan yangi telekanal ortida qanday axborot strategiyasi yotibdi?